mapa strony

Wełtyń

Wełtyń - w średniowiecznych źródłach nazywany Woltina, Woltin, Woltyna, Woldyn - na kartach historii pisanej pojawił się w roku 1212. Ślady ludzkiej działalności na miejscu dzisiejszego Wełtynia sięgają w o wiele odleglejszą przeszłość. Zarejestrowanych stanowisk archeologicznych jest tutaj ponad 30. Najstarsze z nich, to pozostałości młodszej epoki kamienia - neolitu (8000 - 4500 tys. lat pne.)
 

Najbardziej interesująco przedstawia się jednak przełom epoki brązu i żelaza, czasy tzw. kultury łużyckiej. Na wzniesieniach w okolicy Wełtynia zlokalizowano i częściowo przebadano olbrzymią osadę „łużycką”, istnieje również domniemanie, że średniowieczny gród wełtyński stanął na pozostałościach grodu lub osady ludności tej kultury. Na wzgórzu, na którym stoi dziś fabryka styropianu znaleziono dziesiątki fragmentów ceramiki, kamienie gładzone, rozcieracze kamienne i płyty szlifierskie. Odkryto kilka palenisk i jam odpadowych, toporek kamienny, przęśliki tkackie i doskonale zachowany sierp brązowy. Według archeologów prowadzących te prace, Justyny i Daniela Żychlińskich, jest to jedno z najbogatszych stanowisk na Pomorzu Zachodnim.
 
Z ważnych wydarzeń drugiej połowy XII wieku, mających bezpośredni wpływ na późniejsze losy Wełtynia i okolic, duże znaczenie ma założenie w 1173 roku klasztoru kołbackiego. Kasztelan szczeciński Warcisław Świętoborzyc obdarował duńskich cystersów z opactwa w Esrom, swoimi rodowymi dobrami od rzeki Reglicy do jeziora Miedwie. Jak pisali średniowieczni i późniejsi kronikarze, były to posiadłości rodu Gryfitów już od zamierzchłych czasów, sięgających epok biblijnych.
 
W Wełtyniu do dnia dzisiejszego zachowało się grodzisko średniowieczne, niestety przebadane tylko powierzchownie przez szczecińskich archeologów w roku 1971.W XIII stuleciu wzmiankowano również karczmę w Wełtyniu, na owe czasy instytucję bardzo ważną. Dzięki targowi wieś rozwinęła się w dużą osadę.Zabudowa wsi posiada zwarty charakter, skupiona jest na obszarze o kształcie owalnym, z dość regularną siatką ulic i trójkątnym "rynkiem".
 
Jako ciekawostkę odnotować należy fakt, że w pobliskim jeziorze Krzywienko (Gerland) w roku 1776 na rozkaz króla pruskiego Fryderyka II podjęto próbę zaaklimatyzowania niezwykle cennej ryby azjatyckiej czeczugi, czyli sterleta. Próby trwały do roku 1866 i zakończyły się niepowodzeniem. W latach sześćdziesiątych XIX wieku w Wełtyniu były 104 domy mieszkalne, 136 budynków gospodarczych, dwie oddzielne szkoły, karczma, kuźnia, trzy cegielnie, młyn i dwa wiatraki.
 
Dzisiaj jedynym obiektem zabytkowym Wełtynia jest kościół p.w. św. Matki Boskiej Różańcowej, dawniej św. Szczepana. Pierwszy kościół w Wełtyniu wzmiankowano w 1299 r., patronat należał wówczas do kościoła Mariackiego w Szczecinie. Obecny budynek wzniesiono w drugiej połowie XV wieku, wieża i zakrystia dobudowane zostały na przełomie XV/XVI w. Ważniejsze przebudowy miały miejsce w latach 1690 i 1784.
 
Budowla składa się z wydłużonej nawy zamkniętej od wschodu trzema bokami sześcioboku oraz węższej wieży od zachodu. Od północy do nawy dobudowana jest zakrystia. Kościół murowany jest z nieobrobionych i niekiedy przełamanych głazów różnej wielkości, układanych w licu muru chaotycznie, jedynie w ścianach zamknięcia wschodniego nawy i w dolnej części wieży tworzących nierówne, nieregularne warstwy. Do detali architektonicznych użyto cegły gotyckiej, w narożach wieloboku wschodniego specjalnych kształtek do murowania form wielobocznych. W zachodniej ścianie wieży znajduje się portal dwuuskokowy o łuku ostrym, załamanym w nasadach. Zachowane pierwotne formy skromnego architektonicznie wystroju kościoła pochodzą z repertuaru architektury późnogotyckiej; wieloboczne zamknięcie nawy i wysoka, masywna wieża zachodnia - elementy niezbyt częste w kościołach wiejskich - podnoszą architektoniczną rangę świątyni.
 
Wyposażenie wnętrza kościoła to barokowy ołtarz z końca XVII wieku, w XVIII stuleciu połączony z amboną, której korpus obecnie ustawiony jest oddzielnie przy ścianie północnej. W boczne ścianki ceglanej mensy ołtarzowej wmurowane są dwa fragmenty piaskowcowej płyty nagrobnej z 1735 roku.
 
Najcenniejszym elementem wnętrza są malowidła z pierwszej połowy XVI wieku pokrywające niemal całą powierzchnię ścian nawy. Przedstawiają one historię Zbawienia, rozpoczynającą się od zachodniej części ściany północnej i obiegającą nawę aż do ściany zachodniej. W ścianie północnej cykl rozpoczyna "Stworzenie Ewy" i "Grzech Pierworodny", poza tym odczytać można tylko "Pokłon Trzech Króli" we wschodniej części ściany. Można także zobaczyć m.in. "Cierniem Koronowanie", "Niesienie Krzyża", "Ukrzyżowanie", a na końcu "Sąd Ostateczny". Malowidła wełtyńskie powstały w okresie przejściowym od późnego gotyku do renesansu.
 
Malowidła te, nie odpowiadające po 1534 roku protestanckiemu charakterowi wnętrza pokryto tynkiem najpóźniej w roku 1690. W czasie prac remontowych w roku 1961 dokonano ich ponownego odkrycia i przeprowadzono podstawowe prace konserwacyjne.
 
W murze dawnego cmentarza przykościelnego zachowała się bramka cmentarna z XV wieku, z ostrołukowym przejazdem, w elewacji zewnętrznej dekorowana wąskim fryzem wnękowym.
 
Wełtyń kojarzy się nieodparcie z jeziorem o tej samej nazwie, w źródłach średniowiecznych wspominanym ze względu na obfitość ryb. Lustro wody znajdowało się wówczas prawdopodobnie półtora metra wyżej niż obecnie i jeszcze na mapie z połowy XVII wieku Wełtyń jest jeziorem mocno rozlanym z południa na północ i obejmującym dzisiejsze odrębne jeziorka: Lucin (Chwarstnickie), Wirów, Zamkowe, Prusino, Gerland (Krzywienko).

Inne informacje

Kalendarz+ dodaj wydarzenie

Pon
Wt
Śr
Czw
Ptk
Sob
Nd
24
25
26
27
28
1
2
3
4
5
6

Szanowni Państwo!

W związku z wejściem w życie w dniu 25 maja 2018 roku Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (określane jako „RODO”) informujemy o zasadach przetwarzania Państwa danych osobowych. Kliknięcie przycisku „Przejdź do serwisu” oznacza zgodę na przetwarzanie danych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania serwisu.


Klauzula informacyjna ogólna

W związku z zapisami art. 13 ROZPORZĄDZENIA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (RODO) (Dz.U.UE. z 2016 r., L 119, poz. 1) informujemy, że:

  1. Administratorem Pani/Pana danych osobowych jest:
    Burmistrz Miasta i Gminy Gryfino
    ul. 1 Maja 16
    74 -100 Gryfino
    telefon: 91 416 20 11
    e-mail: burmistrz@gryfino.pl
  2. Dane kontaktowe Inspektora Ochrony Danych:
    telefon: 91 416 20 11
    e-mail: iod@gryfino.pl
  3. Pani/Pana dane osobowe przetwarzane są zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa w celu:
    1. realizacji zadań wynikających z przepisów prawa, a w szczególności ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2017r., poz. 1875 ze zm.) oraz z szeregu ustaw kompetencyjnych (merytorycznych), a także obowiązków i zadań zleconych przez instytucje nadrzędne wobec Gminy;
    2. zawarcia i realizacji umów;
    3. ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej;
    4. wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi;
    5. w pozostałych przypadkach dane osobowe przetwarzane są wyłącznie na podstawie wcześniej udzielonej zgody w zakresie i celu określonym w treści zgody.
  4. W związku z przetwarzaniem danych w celu wskazanym w pkt. 3, dane osobowe mogą być udostępniane innym upoważnionym odbiorcom lub kategoriom odbiorców danych osobowych. Odbiorcami mogą być:
    1. podmioty, które przetwarzają dane osobowe w imieniu administratora na podstawie zawartej z nim umowy powierzenia przetwarzania danych osobowych;
    2. podmioty upoważnione do odbioru danych osobowych na podstawie odpowiednich przepisów prawa.
  5. Pani/Pana dane osobowe będą przetwarzane przez okres niezbędny do realizacji celu dla jakiego zostały zebrane oraz zgodnie z terminami archiwizacji określonymi przez przepisy prawa powszechnie obowiązującego.
    W przypadku, gdy dane osobowe przetwarzane są na podstawie zgody osoby, której dane dotyczą przetwarzanie odbywa się do czasu wycofania tej zgody.
    W przypadku, gdy dane osobowe przetwarzane są w celu zawarcia i realizacji umowy przetwarzanie odbywa się przez okres niezbędny do realizacji zawartej umowy, a po tym czasie w zakresie wymaganym przez przepisy prawa lub dla zabezpieczenia ewentualnych roszczeń, a w przypadku wyrażenia zgody na przetwarzanie danych po zakończeniu i rozliczeniu umowy, do czasu wycofania tej zgody.
    Ponadto w przypadku umów o dofinansowanie dane osobowe od momentu pozyskania przechowywane są przez okres wynikający z umowy o dofinansowanie zawartej między beneficjentem a określoną instytucją, trwałości danego projektu i konieczności zachowania dokumentacji projektu do celów kontrolnych.
  6. W związku z przetwarzaniem przez administratora danych osobowych przysługuje Pani/Panu:
    1. prawo dostępu do treści danych oraz otrzymywania ich kopii na podstawie  art. 15 RODO;
    2.  prawo do żądania sprostowania danych na podstawie art. 16 RODO,
      w przypadku gdy:
      • dane są nieprawidłowe lub niekompletne;
    3. prawo do żądania usunięcia danych osobowych (tzw. prawo do bycia zapomnianym) na podstawie art. 17 RODO, w przypadku gdy:
      • dane nie są już niezbędne do celów, dla których były zebrane lub w inny sposób przetwarzane,
      • osoba, której dane dotyczą, wniosła sprzeciw wobec przetwarzania danych osobowych,
      • osoba, której dane dotyczą wycofała zgodę na przetwarzanie danych osobowych, która jest podstawą przetwarzania danych i nie ma innej podstawy prawnej przetwarzania danych,
      • dane osobowe przetwarzane są niezgodnie z prawem,
      • dane osobowe muszą być usunięte w celu wywiązania się z obowiązku wynikającego z przepisów prawa;
    4. prawo do żądania ograniczenia przetwarzania danych osobowych na podstawie art. 18 RODO, w przypadku gdy:
      • osoba, której dane dotyczą kwestionuje prawidłowość danych osobowych – na okres pozwalający administratorowi sprawdzić prawidłowość tych danych,
      • przetwarzanie danych jest niezgodne z prawem, a osoba, której dane dotyczą, sprzeciwia się usunięciu danych, żądając w zamian ich ograniczenia,
      • administrator nie potrzebuje już danych dla swoich celów, ale osoba, której dane dotyczą, potrzebuje ich do ustalenia, obrony lub dochodzenia roszczeń,
      • osoba, której dane dotyczą, wniosła sprzeciw wobec przetwarzania danych - do czasu ustalenia czy prawnie uzasadnione podstawy po stronie administratora są nadrzędne wobec podstawy sprzeciwu;
    5. prawo do przenoszenia danych na podstawie art. 20 RODO, w przypadku gdy łącznie spełnione są następujące przesłanki:
      • przetwarzanie danych odbywa się na podstawie umowy zawartej z osobą, której dane dotyczą lub na podstawie zgody wyrażonej przez tą osobę,
      • przetwarzanie odbywa się w sposób zautomatyzowany; 
    6. prawo sprzeciwu wobec przetwarzania danych na podstawie art. 21 RODO, wobec przetwarzania danych osobowych, którego podstawą prawną jest:
      • niezbędność przetwarzania do wykonania zadania realizowanego  w interesie publicznym lub w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi bądź
      • niezbędność przetwarzania do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią.

      Z przyczyn związanych z Pani/Pana szczególną sytuacją. W razie wniesienia sprzeciwu, administrator nie może już przetwarzać tych danych osobowych, chyba że wykaże on istnienie ważnych prawnie uzasadnionych podstaw do przetwarzania, nadrzędnych wobec interesów, praw i wolności osoby, której dane dotyczą, lub podstaw do ustalenia, dochodzenia lub obrony roszczeń.
       

  7. W przypadku gdy przetwarzanie danych osobowych odbywa się na podstawie zgody osoby na przetwarzanie danych osobowych (art. 6 ust. 1 lit a RODO), przysługuje Pani/Panu prawo do cofnięcia tej zgody w dowolnym momencie. Cofnięcie to nie ma wpływu na zgodność przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej cofnięciem.
  8. Przysługuje Pani/Panu prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego na niezgodne z prawem przetwarzanie Pani/Pana danych osobowych przez administratora.
    Organem właściwym do wniesienia skargi jest Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
  9. W zależności od sfery, w której przetwarzane są dane osobowe, podanie danych osobowych jest dobrowolne albo jest wymogiem ustawowym lub umownym.
  10. Pani/Pana dane nie będą poddawane zautomatyzowanemu podejmowaniu decyzji, w tym również profilowaniu.
Przejdź do serwisu