W Gryfinie i okolicach powszechnie znane są dwie miejscowe legendy: o wodniku i skarbach na górce miłości. Jednak legend, baśni i gadek ludowych funkcjonowało tutaj przez stulecia niezliczone mnóstwo. Wiele z nich zachowało się zapisane swego czasu przez pomorskich (niemieckich) folklorystów. Nie wzbudziły one jak dotychczas wzmożonego zainteresowania folklorystów i krajoznawców polskich.
W oderwaniu od ludzi, którzy tu przez wieki żyli, a którzy musieli w wyniku ostatniej wojny opuścić te tereny, gadki te wydają się częstokroć niezrozumiałe lub bardzo płytkie, wręcz prostackie. Stanowić jednak mogą jakąś kanwę pod ewentualne literackie próby przedstawienia życia dawnych gryfinian, ich mentalności, wierzeń, niepokojów i ogólnego pojmowania rzeczywistości. Zresztą wiele z nich stanowi pewne odzwierciedlenie faktów i prawd historycznych, pokazując nam dzisiaj sposób odbioru biegu historii przez pokolenia prostego, często niepiśmiennego ludu.
Materiał ten z pewnością przydatny będzie uczniom i studentom, którzy będą mogli wykorzystać go czy to z konieczności, czy z własnej i nie przymuszonej woli. Pod przedstawionymi poniżej legendami, podaniami i opowiastkami podano ich autorów i źródło pochodzenia, a także autora tłumaczenia z języka niemieckiego. W niektórych przypadkach dodano komentarze, pomocne przy zrozumieniu treści i umieszczeniu w historycznych realiach.