Kościół p.w. Narodzenia NMP, dawniej św. Mikołaja 

Pierwsze wzmianki o kościele pochodzą z lat 1254 i 1278, gryfińskiego proboszcza wymieniono w roku 1292, a w roku 1300 wzniesiono tutaj pierwszy ołtarz, poświęcony świętemu Janowi. Ołtarz św. Mikołaja powstał w 1323 roku, ufundowany przez małżeństwo Henryka i Rikmodę von Hagen. Do roku 1534 w gryfińskiej świątyni było aż 17 ołtarzy; poświęcone były m.in. św. Annie, Marii, Erazmowi, Mateuszowi, Elżbiecie, Bartłomiejowi, Wawrzyńcowi i Gertrudzie. Wezwanie św. Mikołaja  do Gryfina przywieźli osadnicy z terenów Starej Marchii i związane ono było z charakterem średniowiecznego miasta - miasta kupców i żeglarzy. W jednym z dokumentów z 1596 roku św. Mikołaj jest nawet określony jako "Apostoł Gryfinian".
Jak każdy kościół średniowieczny, również gryfiński jest orientowany na kierunku wschód - zachód. Zachowany do dnia dzisiejszego budynek jest niejednorodny pod względem architektury, choć w zasadniczym zrębie jest budowlą wczesnogotycką. Obecnie jest on jednoprzęsłową, trójnawową halą z transeptem (nawą poprzeczną), prostokątnym chórem (prezbiterium) i kwadratową w rzucie wieżą zachodnią. Prosto zamknięte prezbiterium, transept i nawa główna tworzą układ krzyża greckiego (równoramiennego), w którym widać pierwotne założenie świątyni. Partie te wzniesione zostały z ciosów kamiennych z użyciem cegły w architektonicznym detalu. Drugi etap budowy został ukończony w 1325 roku, kiedy to książę Otton I ufundował drugi ołtarz. Zbudowano wówczas  z cegły bazylikowy, trójnawowy, jednoprzęsłowy korpus i kamienną w dolnej partii wieżę zachodnią. O istnieniu w tamtym czasie układu bazylikowego (nawy boczne niższe od nawy głównej) świadczą okna w górnej partii ścian nawy głównej, widoczne dziś na strychu kościoła. Trzeci etap budowy przypada na epokę późnego gotyku, a więc XV wiek. Podwyższono wtedy nawy boczne do wysokości nawy głównej tworząc układ halowy oraz założono sklepienia gwiaździste (do tego czasu kościół nakryty był drewnianym stropem). W okresie nowożytnym nie dokonano w kościele zbyt wielu zmian. Najpoważniejszą restaurację przeprowadzono w latach 1861 -63 pod kierunkiem architekta Buchterkircha, wsławionego "regotyzacją" pomorskich kościołów. W roku 1938 zmieniono średniowieczny stożek wieńczący wieżę na neobarokowy hełm.

Najstarsze części kościoła odznaczają się bardzo interesującym i niezwykle starannie wykonanym detalem architektonicznym. Na szczególną uwagę zasługuje szczytowa ściana południowego ramienia transeptu z triadą smukłych okien i bardzo bogato ukształtowanym portalem o ościeżach z trzema uskokami. Ościeża te, o skomplikowanym profilowaniu, wsparte na cokole, wykonane są z granitu, podczas gdy archiwolta łuku jest ceglana. Obie części oddzielone są od siebie granitową płytą - gzymsem. Ściana nad archiwoltą oblicowana jest cegłą, w której wykonano dekorację złożoną z laskowania i blend. Równie interesująco rozwiązano szczytową ścianę prezbiterium. W wielkiej arkadzie o trójlistnym zamknięciu znajduje się duże ostrołukowe okno o uskokowych ościeżach. Dolna kondygnacja wieży kościoła pierwotnie otwarta była ostrołukowymi arkadami na trzy strony, a jej portale zamykane były na noc drewnianymi wierzejami. Ślady po tych drzwiach w postaci dużych haków tkwią w murach wieży do dnia dzisiejszego.

Jeszcze po roku 1945 wnętrze kościoła ozdobione był efektowną polichromią zaprojektowaną przez berlińskiego malarza Hansa Seligera. Dekoracja ta o motywach ornamentalnych i figuralnych oparta była na wzorach starochrześcijańskich i należała do najbardziej wartościowych przykładów malarstwa monumentalnego XIX i XX wieku na Pomorzu Zachodnim.
Zieleniec otaczający kościół był dawniej cmentarzem dla wszystkich wiernych przynależących do parafii. Jako taki wymieniony był już w roku 1314 i sięgał szeroko w dzisiejsze ulice Kościuszki i Bolesława Chrobrego. Pochówków zaprzestano na nim w roku 1781, kiedy oddano do użytku nowy miejski cmentarz za murami - dzisiejszy park miejski.