3. Ludność, zatrudnienie i bezrobocie

3.1. Przemiany demograficzne

Miasto i gmina Gryfino zajmuje obszar 254 km2, a zamieszkuje ją ok. 32 tys. ludności. Rozwój ludności w gminie miejsko - wiejskiej Gryfino przedstawiają dane zawarte w tabeli (Tabela 1).

Rozwój ludności w gminie miejsko-wiejskiej Gryfino w latach 1995 - 2000

Tabela 1

Lata

Ludność ogółem

Mężczyźni

Kobiety

Gęstość zaludnienia na1/km2

Liczba kobiet na 100 mężczyzn

 

GMINA

1995

31283

15604

15679

123,2

100,5

1996

31412

15678

15734

123,7

100,4

1997

31525

15677

15848

124,1

101,1

1998

31733

15781

15952

124,9

101,1

1999

31842

15813

16029

124,9

101,4

2000

31876

15827

16049

125,5

101,4

 

w tym MIASTO

1995

22217

11001

11246

2221,7

102,0

1996

22298

11036

11262

2229,8

102,0

1997

22307

11012

11295

2230,7

102,6

1998

22435

11066

11369

2243,5

102,7

1999

22478

11104

11374

2247,8

102,4

2000

22473

11090

11383

2247,3

102,6

Uwaga: Dane w roku 2000 dotyczą I kwartału.

Źródło: Roczniki statystyczne woj. szczecińskiego z lat 1995, 1996, 1997

 Podstawowe dane statystyczne wg miast i gmin lata 1996 - 1998 US Szczecin

 Tabulogramy US Szczecin `99,`00

Z powyższych danych wynika, że w 1995 roku liczba ludności w gminie Gryfino wynosiła ponad 31 tys. osób. Jeżeli rok 1995 potraktujemy jako bilans otwarcia rozwoju demograficznego gminy, a rok 2000 jako rok zamknięcia tego bilansu, to z danych tych wyłaniają się następujące wnioski:

  • ludność gminy na przestrzeni lat wzrosła o 593 osoby (1,9 %), a jej stan na koniec roku 2000 wyniósł 31 876 osób.
  • średnia gęstość zaludnienia w gminie wykazuje niewielką tendencję wzrostową i wynosi 125,5 osób na 1 km2, natomiast w mieście Gryfino 2247,3 osób na 1 km2 (w I kw. 2000 r.).
  • rozpatrując na przestrzeni analizowanego okresu relacje płci w gminie Gryfino, zauważa się liczebną przewagę kobiet (ze współczynnikiem feminizacji 101,4 – miasto 102,6).
  • Dane o natężeniu ruchu naturalnego w latach 1995-2000 zawiera Tabela 2. Analiza danych w rozważanym okresie wskazuje na wyraźny wzrost w ilości zawieranych małżeństw. Zmniejsza się z roku na rok liczba urodzin, zarówno na wsi jak i w mieście Gryfino przy jednoczesnym wzroście liczby zgonów. Wskaźnik dynamiki demograficznej liczony jako stosunek liczby urodzin do liczby zgonów był najwyższy w latach `95 i `96 i wynosił odpowiednio: gmina – 1,61 w roku 1995, miasto – 1,94 w roku 1995. W roku 1996 współczynnik dynamiki demograficznej wynosił 1,48 – gmina i 1,70 – miasto. W 1998 roku współczynnik dynamiki demograficznej osiągnął najniższy poziom (1,26 dla gminy i 1,33 dla miasta), a od 1999 roku wykazuje niewielki wzrost. Podstawowymi czynnikami kształtującymi rzeczywisty przyrost ludności są przyrost naturalny i saldo migracji. Przyrost naturalny ma wyraźną tendencję malejącą zarówno na wsi jak i w mieście Gryfino.

O wielkości i kierunkach migracji w latach 1995 - 1999 informuje Tabela 3.

Ruch naturalny ludności (w liczbach bezwzględnych) w gminie miejsko-wiejskiej Gryfino

Tabela 2

Lata

GMINA

Małżeństwa

Urodzenia

Zgony ogółem

Przyrost naturalny

Wskaźnik dynamiki demograf.

1995

150 375 232 143 1,62

1996

176 393 265 128 1,48

1997

184 332 225 107 1,48

1998

179 317 251 66 1,26

1999

198 314 242 72 1,30

2000

33 82 61 21 1,34
 

w tym MIASTO

1995

106 254 131 123 1,94

1996

132 267 157 110 1,70

1997

139 216 146 70 1,48

1998

136 209 157 52 1,33

1999

133 215 143 72 1,50

2000

21 53 39 14 1,36

Źródło: Roczniki statystyczne woj. szczecińskiego z lat 1995, 1996, 1997; Podstawowe dane statystyczne wg miast i gmin lata 1996÷98 US Szczecin; Tabulogramy US Szczecin’99,`00

Migracje ludności w gminie miejsko – wiejskiej Gryfino

Tabela 3

Lata Napływ zameldowania na pobyt stały Odpływ wymeldowania z pobytu stałego Saldo migracji
Ogółem z miast ze wsi z zagran. Ogółem do miast na wieś za granicę
 

GMINA

1995

696 374 304 18 528 300 203 25 +168

1996

474 254 204 16 466 291 155 20 +8

1997

551 293 250 8 518 290 204 24 +33

1998

464 bd bd 8 516 bd bd 15 -52

1999

459 bd bd 9 451 bd bd 29 +8
 

w tym MIASTO

1995

386 187 197 2 330 151 168 11 +56

1996

279 120 149 10 313 172 127 14 -34

1997

312 137 169 6 332 160 158 14 -20

1998

bd bd bd bd bd bd bd bd bd

1999

251 bd bd 5 319 bd bd 13 -68

Źródło: Roczniki statystyczne woj. szczecińskiego z lat 1995, 1996, 1997 Podstawowe dane statystyczne wg miast i gmin lata 1996÷98 US Szczecin;

Ruch wędrówkowy w gminie Gryfino miał bardzo zróżnicowany charakter. Po II wojnie światowej do miasta i gminy napływała ludność przesiedlana ze wschodnich i innych części Polski, drugi poważny napływ ludności nastąpił w latach siedemdziesiątych, kiedy to rozpoczęto budowę elektrowni „Dolna Odra”, a w ślad za tym osiedli mieszkaniowych „Górny Taras” i „Stare Miasto”. Na wzrost liczby ludności gminy wpływ wywarło także wybudowanie w Gryfinie na początku lat dziewięćdziesiątych nowego osiedla mieszkaniowego „Południe”.

  • W analizowanym okresie saldo migracji w gminie Gryfino ma wartość dodatnią. Od 1995 r. ludność odpływająca ze wsi kieruje się głównie do miast. W poszczególnych latach odpływ wynosił: 56,8 % w 1995 r., 62,4 % w 1996 r., 56,0 % w 1997 r. (rok`98 - bd).
  • Z kolei w przypadku odpływu z miasta do miast kształtował się odpowiednio: 45,8 % w 1995 r., 54,9 % w 1996 r., 48,2 % w 1997 r. (rok`98 - bd).

Ogólne natężenie i struktura ruchów migracyjnych świadczą o dodatnim saldzie migracji, a zatem zjawisko odpływu ludności z gminy nie występuje. Rokuje to, iż w kolejnych latach będzie następował dalszy rozwój demograficzny gminy.

Liczba mieszkańców w gminie Gryfino

Tabela 4

Lp.

Miejscowość

Liczba  mieszkańców

1.

Gryfino

22 106

2.

Czepino

412

3.

Nowe Brynki

83

4.

Żabnica

381

5.

Dębce

108

6.

Stare Brynki

480

7.

Raczki

9

8.

Daleszewo

607

9.

Łubnica

27

10.

Radziszewo, Radziszewko

450

11.

Chlebowo

157

12.

Wysoka Gryfińska

284

13.

Gardno

 1 069

14.

Wełtyń

705

15.

Drzenin

280

16.

Sobieradz

281

17.

Chwarstnica

315

18.

Wirów

98

19.

Wirówek

54

20.

Bartkowo

141

21.

Mielenko Gryfińskie, Osuch

128

22.

Borzym z osadą Borzymek (Mały Borzym)

325

23.

Dołgie

299

24.

Sobiemyśl

349

25.

Parsówek

72

26.

Gajki

17

27.

Ciosna

7

28.

Śremsko

7

29.

Steklno

166

30.

Steklinko

33

31.

Włodkowice

25

32.

Zaborze

21

33.

Krzypnica

163

34.

Pastuszka

22

35.

Krajnik

177

36.

Nowe Czarnowo

806

37.

Pniewo

400

38.

Żórawie

103

39.

Żórawki

101

40.

Szczawno

38

Źródło: Urząd Miasta i Gminy w Gryfinie

Tabela 4 przedstawia wykaz miejscowości wchodzących w skład gminy Gryfino oraz liczbę ludności zamieszkującej poszczególne miejscowości. Oprócz miasta Gryfino, które zamieszkuje ponad 22 tys. osób najbardziej rozwojowymi miejscowościami są:

  • Gardno                  -1069 mieszkańców
  • Nowe Czarnowo   -  806 mieszkańców
  • Wełtyń                   -  705 mieszkańców
  • Daleszewo             -  607 mieszkańców.

Struktura ludności w gminie Gryfino wg wieku w latach 1995-99 stan na dzień 31 XII

Tabela 5

 

Ogólna liczba ludności

Ludność w wieku

W wieku nieprodukcyjnym na 100 os. w wieku produkcyjnym

Ludność wg grup wieku w %

przed-produk-cyjnym

produk-cyjnym a)

poproduk-cyjnym

przed-produk-cyjnym

produk-cyjnym

poproduk-cyjnym

 

GMINA

1995

31283 9402 19330 2551 61 30,0 61,8 8,2

1996

31412 9103 19706 2603 59 29,0 62,7 8,3

1997

31525 8690 20145 2690 56 27,6 63,9 8,5

1998

31733 8466 20538 2729 54 26,7 64,7 8,6

1999

31842 8109 20956 2777 51 25,5 65,8 8,7
  w tym MIASTO

1995

22217 6562 14116 1539 57 29,5 63,6 6,9

1996

22298 6317 14398 1583 54 28,3 64,6 7,1

1997

22307 5953 14694 1660 51 26,7 65,9 7,4

1998

22435 5760 14989 1686 49 25,7 66,8 7,5

1999

22478 5465 15285 1728 47 24,3 68,0 7,7
a) w wieku zdolności do pracy: mężczyźni od 18-64 lat, kobiety od 18-59 lat.

Źródło: Rocznik statystyczny woj. szczecińskiego 1995, 1996 r.

Podstawowe dane statystyczne wg miast i gmin lata 1997 - 1998 US Szczecin

Tabulogramy US w Szczecinie z roku 1999.Departament Badań Demograficznych.

Zmiany w trójdzielnej strukturze wieku ludności zawierają dane przedstawione powyżej.

Z danych tych wynikają ważne dla rozwoju społeczno - gospodarczego wnioski, a mianowicie:

  • udział ludności w wieku przedprodukcyjnym (0 - 17 lat) między rokiem 1995 a 1999 zmalał z 30,0 % do 25,5 % w gminie i odpowiednio z 29,5 % do 24,3 % w mieście. Jest to spowodowane spadkiem przyrostu naturalnego zarówno na wsi jak i w mieście.
  • wzrasta udział ludności w wieku produkcyjnym (18 – 59/ 64 lat). W analizowanym okresie udział tej grupy w całej gminie zwiększył się z 61,8 % do 65,8 %, a w mieście z 63,5 % do 68,0 %. Zgodnie z prognozami demograficznymi udział tej grupy wiekowej będzie wzrastał, a w związku z tym będzie wzrastał problem zatrudnienia ludzi o największym potencjale produkcyjnym, zdolnych do pracy i chcących pracować. W tej sytuacji przed polityką społeczno – gospodarczą, a polityką zatrudnienia w szczególności, powstają trudne problemy. Od ich pomyślnego rozwiązanie w znacznym stopniu zależeć jednak będzie czy roczniki wkraczające w wiek zdolności do pracy będą mogły być tutaj zatrudnione z pożytkiem dla rozwoju, czy też zasilać będą szeregi bezrobotnych lub opuszczać te tereny w poszukiwaniu korzystniejszych dla siebie warunków życia i pracy, pogłębiając tym samym pogorszenie struktury wieku ludności miejscowej.
  • grupa osób w wieku poprodukcyjnym (60 lat i powyżej) minimalnie wzrasta. W roku 1995 wynosiła 8,2 %, a w roku 1999 wyniosła 8,7 %. W mieście z kolei udział osób w wieku poprodukcyjnym wzrósł odpowiednio z 6,9 % do 7,7 %.
  • Z analizy danych wynika, że w roku 1995 na 100 osób w wieku produkcyjnym przypadało 61 osób w wieku nieprodukcyjnym w gminie i 57 w mieście. Natomiast w roku 1999 ilość osób w wieku nieprodukcyjnym przypadająca na 100 osób w wieku produkcyjnym nieznacznie zmalała i wynosi 51 osób w gminie  i 47 w mieście.
3.2. Zmiany w strukturze zatrudnienia i bezrobocia

Ludność czynna zawodowo Zatrudnienie ludności gminy Gryfino w gospodarce narodowej wg sekcji EKD przedstawia Tabela 6.

Pracujący a)w gospodarce narodowej wg sekcji EKD w latach 1995–99 – stan na 31.12

Tabela 6

 

Ogółem

w tym sekcje

rolnictwo
łowiectwo
leśnictwo

przemysłb)

budownictwo

handel
naprawy

transport
składowanie
łączność

pośred-nictwo
finansp.

obsługa
nierucho-mości

admin. publ.,
obrona narod.

edu-kacja

ochrona zdrowia
i opieka socjalna

pozost dział.
usłu-gowa

  GMINA
1995

8 035

293

4 017

447

440

291

-

-

315

549

986

-

1996

9 278

253

5 003

512

523

324

-

-

301

554

983

-

1997

8 195

275

4 012

489

372

317

-

-

323

576

1 012

-

1998

8 228

193

4 006

444

338

432

-

-

351

609

1 041

-

1999

8 363

156

4 035

775

324

305

227

235

349

599

912

336

  w tym MIASTO
1995

3 766

104

858

343

377

240

-

-

315

417

630

-

1996

4 016

73

899

444

397

269

-

-

301

409

635

-

1997

4 089

72

1 063

423

346

256

-

-

323

420

650

-

1998

4 002

53

1 014

329

289

351

-

-

349

432

680

-

1999

4 157

51

1 011

637

299

250

221

149

349

447

602

69

a) informacje o liczbie pracujących opracowano na podstawie sprawozdawczości wg faktycznego (stałego) miejsca pracy (bez zakładów osób fizycznych o liczbie pracujących do 9 osób, duchowieństwa, pracujących w rolnictwie indywidualnym oraz pracujących w stowarzyszeniach, organizacjach i fundacjach).

b) sekcja „przemysł” obejmuje: działalność produkcyjną, zaopatrzenie w energię i wodę oraz górnictwo i kopalnictwo.

Źródło: Na podstawie: danych statystycznych wg miast i gmin w latach 1995-97 US Szczecin

Tabulogramów za 1998 r. opracowanych przez US Szczecin

W roku 1995 – 50,0 % ludności pracowało w przemyśle. Wskaźnik ten w roku 1999 wyniósł 48,2 %. Drugie miejsce w strukturze zatrudnienia stanowią osoby pracujące w ochronie zdrowia i opiece socjalnej. W roku 1995 udział tych osób w strukturze zatrudnienia wyniósł 12,3 %, a w roku 1999 zmniejszył się nieznacznie i zajmował 10,9 %. Trzecią co do wielkości grupę zawodową stanowią osoby zatrudnione w oświacie. Udział tej grupy w strukturze zatrudnienia w `95 roku wynosił 6,8 %. Po czterech latach tj. w roku `99 wzrósł do poziomu 7,2 %. Pozostali zatrudnieni to osoby pracujące w: handlu, rolnictwie, transporcie, budownictwie, administracji publicznej i ochronie narodowej, których udział w gospodarce narodowej wyniósł łącznie 22,2 % w roku 1995, a w roku 1999 wynosił do poziomu 32,4 %.

W mieście Gryfino poziom zatrudnienia utrzymywał się w analizowanym okresie mniej więcej na tym samym poziomie. Potwierdza to obserwowaną prawidłowość, że zatrudnienie w sferze nieprodukcyjnej jest względnie stabilne i nie podlega takim wahaniom, jak to zwykle ma miejsce w sferze produkcyjnej.

Patrząc na strukturę ludności pracującej w gospodarce narodowej ogółem w latach 95-99, zauważa się wzrost zatrudnionych o 10,4 % w mieście Gryfino. W odniesieniu do gminy zatrudnienie ogółem w gospodarce narodowej w analizowanym okresie wzrasta.

Poziom i struktura bezrobocia

W roku 1999 w gminie Gryfino bezrobotni zarejestrowani stanowili ogółem 1347 osób, w tym kobiety 862 osoby.

Bezrobotni rejestrowani w gminie Gryfino w latach 1995-97 stan w dniu 31 XII

Tabela 7

 

Zarejestrowani bezrobotni

Ogółem

w tym kobiety

absolwenci
szkół ponad-podstaw.

zwolnieni z przyczyn
dot.  zakładudu pracy

bez prawa do zasiłku

w wieku produkc.
mobilnym
(18-44 lat)

bez pracy pow.
12 m-cy

  GMINA
1995

1 117

759

155

153

457

976

230

1996

946

717

47

61

498

800

304

1997

772

567

55

32

577

645

213

  w tym MIASTO
1995

779

537

110

96

323

680

144

1996

648

516

33

29

342

546

192

1997

525

381

38

15

391

438

141

Źródło: Na podstawie danych statystycznych wg. miast i gmin US w Szczecinie

Bezrobotni w gminie Gryfino wg stanu na III kw.2000

Tabela 8

 

Bezrobotni

w tym bez prawa do zasiłku

 

razem

w tym kobiety

razem

w tym kobiety

Ogółem 1 953 1 196 1 392 882
- poprzednio pracujące 1 378 828 844 514
w tym: zwolnione z przyczyn dot. zakładu pracy 359 234 80  59
- dotychczas nie pracujące 575 368 548 368

Źródło: Dane PUP w Gryfinie.

Bezrobotni wg wieku i płci w gminie Gryfino wg stanu na III kw.2000

Tabela 9

Wiek

Liczba osób % w tym kobiety %
15-17 8 0,4 4 0,3
18-24 657 33,6 372 31,1
25-34 423 21,7 294 24,6
35-44 479 24,5 322 26,9
45-54 362 18,5 198 16,6
55-59 21 1,1 6 0,5
60 i więcej 3 0,2 - -
Razem 1953 100 1196 100

Źródło: Dane PUP w Gryfinie.

Bezrobotni wg wykształcenia w gminie Gryfino wg stanu na III kw.2000

Tabela 10

Wykształcenie

Liczba osób % w tym kobiety %
- wyższe 40 2,1 31 2,6
- średnie zawodowe 344 17,6 255 21,3
- średnie ogólnokształcące 154 7,9 127 10,6
- zasadnicze 709 36,3 338 28,3
- podstawowe 706 36,1 445 37,2
Razem 1953 100 1196 100

Źródło: Dane PUP w Gryfinie.

Bezrobotni wg czasu pozostawania bez pracy w gminie Gryfino wg stanu na III kw.2000

Tabela 11

Okres bez pracy

Liczba osób % w tym kobiety %
- do 1 miesiąca 277 14,2 114 9,5
- od 1 do 3 miesięcy 483 24,7 279 23,3
- od 3 do 6 miesięcy 266 13,6 142 11,9
- od 6 do 12 miesięcy 390 20,0 246 20,6
- od 12 do 24 miesięcy 344 17,6 244 20,4
- powyżej 24 miesięcy 193 9,9 171 14,3
Razem 1953 100 1196 100

Źródło: Dane PUP Gryfinie.

Dane przedstawione powyżej (Tabela 8, Tabela 9, Tabela 10, Tabela 11) przedstawiają strukturę bezrobocia.

Dokonujące się w ciągu ostatnich lat przekształcenia strukturalne i gospodarcze miały ogromny wpływ na sytuację ekonomiczną ludności. Dotyczy to zarówno ludności mieszkającej w miastach jak i wiejskiej, która z powodu likwidacji PGR i słabej kondycji rolnictwa indywidualnego została szczególnie narażona na niekorzystne skutki transformacji. Bezrobocie, zarówno jawne jak i ukryte jest jednym ze społecznych i ekonomicznych problemów gminy Gryfino. W obecnych realiach rynkowych szansę na utrzymanie się z rolnictwa ma nieliczna grupa większych obszarowo gospodarstw rolnych. Pozostała część ludności wiejskiej w obecnym kształcie stanowi problem socjalny, a dla zamieszkujących je rodzin najważniejszym zagadnieniem jest znalezienie zatrudnienia poza rolnictwem. W roku 1995 liczba bezrobotnych w gminie Gryfino wynosiła 1117 osób. W roku 1997 spadła do poziomu 772 osób.

Jako główne przyczyny bezrobocia należy wymienić:

  • restrukturyzację gospodarki (likwidacja miejsc pracy w Gryfinie i w Szczecinie),
  • brak wystarczającej liczby ofert pracy dla absolwentów szkół,
  • regres gospodarczy w sektorze rolniczym i innych gałęziach gospodarki,
  • brak kapitału inwestycyjnego zarówno własnego jak i obcego oraz zasobów pieniężnych.

W roku 1999 liczba bezrobotnych wynosiła 1347 osób. Z danych otrzymanych na koniec III kw. bieżącego roku liczba bezrobotnych na terenie gminy wzrosła ponownie do 1953 osób. Największą grupę bezrobotnych stanowią osoby w wieku produkcyjnym – mobilnym.

Sytuacja bezrobotnych kobiet na rynku pracy jest specyficzna i znacznie trudniejsza niż sytuacja mężczyzn. Kobiety mają większe problemy w znalezieniu zatrudnienia. W gminie Gryfino liczba bezrobotnych kobiet w III kw. br. wyniosła 1 196. W porównaniu z końcem roku ubiegłego liczba bezrobotnych kobiet zwiększyła się o 334. Kobiety są grupą liczniejszą wśród zarejestrowanych bezrobotnych co wskazuje na ich gorszą pozycję na rynku pracy. Ich szanse są dodatkowo zróżnicowane w zależności od wieku, wykształcenia i stanu cywilnego.

Na stan bezrobocia ma również bezpośredni wpływ stopień wykształcenia. Wśród bezrobotnych zarejestrowanych w III kwartale 2000 roku 36,1 % stanowią osoby posiadające zaledwie wykształcenie podstawowe. Tak więc oczywistym staje się fakt podnoszenia kwalifikacji wśród ludności wiejskiej. Najważniejszym czynnikiem rozwoju społeczeństwa jest wykształcenie i skłonność do aktywności gospodarczej.

Przy obecnym braku ofert pracy stałej dla wielu bezrobotnych zatrudnienie w ramach form subsydiowanych jest jedyną realną szansą na przerwanie chociaż na pewien czas trwania bezczynności zawodowej. Umożliwia to otrzymanie dochodów z pracy a w konsekwencji uzyskanie prawa do zasiłku dla bezrobotnych.

Ożywienie gospodarcze terenów wiejskich (wielofunkcyjność rozwoju), walka z bezrobociem, tworzenie nowych miejsc pracy, stają się najważniejszymi celami działania na terenie gminy.